Tuyển dụng trọn đời - NÊN HAY KHÔNG?

Đây là cụm từ đã không còn xa lạ với những bạn trẻ đang sinh sống tại Nhật Bản nói riêng và những người quan tâm đến xứ sở phù tang nói chung. Có thể nói, “tuyển dụng trọn đời” là đặc sản đặc trưng của Nhật Bản, tuy không phải là chế độ tuyển dụng do pháp luật quốc gia quy định, nhưng sau khi Nhật Bản thất bại trong Thế Chiến thứ 2 thì chế độ này dần được phổ biến rộng rãi, được xem như một nền tảng cho sự phát triên thần kì của Nhật.

Là một du học sinh năm cuối tại Nhật, tôi cũng đang apply vào khá nhiều Job bên Nhật Và có đọc được một số nơi có yêu cầu công việc là “Tuyển dụng trọn đời”, lúc đầu thì cũng khá lo lắng và trăn trở vì tôi chưa định hướng được mình sẽ ở Nhật bản cả đời hay chỉ làm vài năm lấy kinh nghiệm về Việt Nam với người thân đang mong chờ. Nhưng tìm hiểu kỹ và hỏi các senpai thì tôi thấy an tâm hơn và học được một điều là đây là văn hóa làm việc, là đích đến mà các nhà tuyển dụng tại Nhật mong chờ ở salaryman của họ. Vậy chúng ta cần gì phải suy nghĩ, khi làm việc hãy làm việc cho hết mình để chờ đợi thành quả chứ đừng nên “đứng núi này trông núi nọ” hoặc làm việc với tinh thần “nay làm mai bỏ” thì sẽ không phù hợp với môi trường làm việc chuyên nghiệp tại Nhật. Và tôi xin được chia sẻ với các bạn để hiểu thêm về chế độ tuyển dụng đặc biệt của Nhật Bản để các bạn hiểu thêm và lựa chọn được hướng đi cho minh.

Tuyển dụng trọn đời là gì?

Tuyển dụng trọn đời là hình thức nhà tuyển dụng kí kết với người lao động một hợp đồng lao động kéo dài đến khi về hưu, kèm theo là chính sách lương thưởng theo thâm niên. ( càng làm lâu năm lương càng cao). Trong trường hợp người lao động có bất mãn với chế độ nào của công ty cũng khó lòng từ chức. Đồng thời, để thể hiện sự chuyên nghiệp và đảm bảo thanh danh của mình, doanh nghiệp cũng không được phép tùy tiện sa thải nhân viên khi họ không vi phạm các nội quy đã đề ra.

Bởi mang tính chất “trọn đời”, những người trúng tuyển sau này sẽ đứng lên lãnh đạo công ty nên vòng hồ sơ thi tuyển vô cùng khắt khe và nghiêm ngặt, sử dụng nhiều công cụ đánh giá khác nhau. Vì thế tạo cho các ứng viên áp lực rất lớn.

Cũng bởi mang tính chất “trọn đời” mà người lao động coi vận mệnh của công ty quan trọng như chính vận mệnh của mình. Người lao động cần phải tuân thủ và nghe theo mọi mệnh lệnh của công ty, có thể bị giảm thưởng, bị tăng ca hay bị chuyển công tác đi nước ngoài.

Tuyển dụng trọn đời tuy là đặc thù của nền kinh tế Nhật Bản, là phong tục tập quán riêng của đất nước này thì vẫn vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Có thể nói tuyển dụng trọn đời là con dao hai lưỡi cho cả doanh nghiệp cũng như người lao động.

*Ưu điểm:
- Đối với doanh nghiệp: Dù công ty có rơi vào tình trạng khủng hoảng thì vẫn có nhân viên làm việc; không phải lo lắng về việc nhân viên học việc, đào tạo xong thì lập tức nhảy việc; doanh nghiệp khi có kế hoạch đề án cần triển khai sẽ không lo nhân viên bỏ đi.
- Đối với người lao động: không xảy ra tình trạng thất nghiệp, nhận lương thưởng theo thâm niên, môi trường làm việc ổn định, thúc đẩy được tinh thần chăm chỉ, trung thành của nhân viên.

*Nhươc điểm:
- Đối với doanh nghiệp: Các doanh nghiệp áp dụng chế độ lương thưởng theo năm kéo theo chi phí công ty sẽ tăng dù rằng doanh thu thu về là điều chưa ai đảm bảo được.
- Đối với người lao động: Nảy sinh ra sự bất công giữa các tầng lớp nhân viên khi doanh nghiệp tạo ra lớp lãnh đạo có tuổi, năng lực không bằng lớp trẻ nhưng lại có mức lương đãi ngộ cao nhờ vào thâm niên.

*Hệ lụy:
- Có sự phân biệt đối xử với các nhân viên về chế độ lương thưởng, đãi ngộ...
- Do các nhân viên của tuyển dụng suốt đời gây áp lực lớn đến chi phí công ty nên các doanh nghiệp chỉ tuyển vừa đủ người. Vì thế, nhân viên phải tăng ca, chuyển công tác liên tục.
- Không tạo điều kiện cho nữ giới tham gia tuyển dụng trọn đời bởi nữ giới có thời gian nghỉ sinh tối đa 2 năm, năng suất làm việc không bằng nam giới.
- Không biên chế được hết các cấp lãnh đạo bởi ai cũng là người ở lại, vì vậy các doanh nghiệp ra sức thành lập các công ty con, công ty chi nhánh, công ty liên kết nhằm luân chuyển nhân viên sang giữ các vị trí tương tự.

Người lao động nước ngoài có nên tham gia tuyển dụng trọn đời ?

Nếu người lao động nước ngoài có dự định sinh sống định cư lâu dài tại Nhật Bản, muốn làm việc ổn định thì có thể tham gia tuyển dụng trọn đời. Hiện nay các lao động trẻ đang thờ ơ với hình thức này, họ chủ yếu tìm những công ty start up hoặc làm việc tại nước ngoài, dẫn đến tình trạng thiếu lao động trầm trọng. Điều này tạo cơ hội việc làm lớn cho người Việt nói riêng và các bạn đang học tập và sinh sống tại Nhật nói chung.

Tuy nhiên, theo ý kiến cá nhân tôi, người nước ngoài không nên kí kết hợp đồng này bởi sau khi kí kết, bạn sẽ phải hoàn toàn gắn bó với công ty, khi có những kế hoạch, dự định khác sẽ không thể xin thôi việc. Việc này chẳng khác nào mua dây buộc mình.

Còn bạn, bạn đã chọn được hướng đi cho cuộc đời mình chưa?